कामाख्या

धातोःकार्यमिति। धातुत्वव्याप्यधर्मावच्छिन्नोद्देश्यताकं कार्यं धातुत्वव्याप्यधर्मावच्छिन्नोद्देश्यतानिरूपितविधेयताश्रये भवतीत्यर्थः। अत एवेयङादिविधावियं नोपतिष्ठते। तत्र धातुत्वावच्छिन्नोद्देश्यताकत्वसत्वेऽपि धातुत्वेतरधातुत्वव्याप्यधर्मावच्छिन्नोद्देश्यताकत्वस्याभावात्। भ्रौणहत्येति। 'ब्रह्मभ्रूणे'ति क्विबन्ताद् भ्रूणहन् शब्दाद् भावे ष्यञि, 'नस्तद्धित' इति टिलोपं बाधित्वा परत्वाद्'हनस्त' इति तकारादेशे सिद्धे, तद्वैयर्थ्यं स्पष्टमेवेति। न चात्र नत्वनिपातनं किन्तु 'होहन्ते'रिति प्राप्त कुत्वभाव एवेति न व्यर्थं निपातनमिति वाच्यम्। तत्त्वं निपात्यत इति भाष्योक्तेस्तत्रैव पाणिनितात्पर्यावधारणात्। धातोःस्वरूपग्रहणेइति। धातुत्वव्याप्यानुपूर्व्यवच्छिन्नोद्देश्यताकं कार्यमित्यर्थः। अमापादनेनेति। अनुदात्तत्वविशिष्ट ऋदुपधत्वस्य धातुत्वव्याप्यत्वात् सिद्धान्ते न दोषः धातोः स्वरूपेण आनुपूर्वीपुरस्कारेणोपादानाभावेनास्याः परिभाषाया अप्रवृत्तिरिति भावः। ज्ञापकसाजात्यात् यस्मिन्कार्ये सप्तम्यन्तपदोपात्तस्य प्रत्ययस्य निमित्तत्वं तत्रैतस्याः प्रवृत्तिरित्याह यत्कार्यमिति। एवं च प्रत्यये परतो यत्कार्यं धातोः प्राप्तन्तद्धातुशब्देन विहिते प्रत्यये भवतीति परिभाषार्थः। नन्वेवम् 'अचिश्न्वि'त्यस्य प्रत्ययपरतो विधानेनोक्तपरिभाषया सुधियावित्यादौ प्रवृत्तिर्न्न स्यादत आह इयङादीति। अन्यत् सर्वं सुगमम्॥८९॥