कामाख्या

वा शब्द इति। एवकार एव वक्तव्ये वा शब्दद्वयमलङ्काराय। परिभाषार्थस्तु एकस्मिन्योगः सम्बन्धस्तेन निर्दिष्टानामेकान्वितानामिति। यथा कित्वेऽन्वितानां लिङ्सिजात्मनेपदानाम् फलितार्थमाह परस्परेति। केचित्तु एककार्यनियुक्तानामिति दृष्टान्तप्रदर्शनेन योगपदं कार्यपरमित्याहुस्तन्न, एकत्रार्थे योगः सम्बन्ध इति मूलेन विरोधादन्यत्र योगशब्दस्य तथाऽदृष्टत्वाच्च। एषामेव क्वचित्सहानुवृत्तिनिवृत्ती क्वचिदेकदेशानुवृत्तिरिति परिभाषाद्वयेनोच्यते। परिभाषाया लोकसिद्धत्वमाह एककार्येति। यत्त्वित्यादिना ज्ञापकासिद्धत्ववादिमतं खंडयति। तद्विरोधादिति। यदिह नञोऽसम्बन्धार्थमेवार्धधातुकेति सूत्रस्थमिट्ग्रहणं स्यात्तर्हीट्ग्रहणेऽनुवर्तमाने इति भाष्योक्तिविरुद्धा स्यात्। ज्ञापकसिद्धत्ववादिमतं सर्वथाभाष्यविरुद्धमिति बोधयितुमाह वस्तुतस्त्विति। तत्करणेन 'आर्धधातुके'ति सूत्रे इठशब्दकरणेन। गुरुतरयत्नमिति। तत्रेट् ग्रहणस्य नियमार्थत्वस्वीकरणरूपं वस्तुतस्तु एकाराननुवृत्तितात्पर्यफलकम् 'अदसो मादि'ति सूत्रे माद्ग्रगणमेवात्र ज्ञापकम् ईदूदित्येकदेशानुवृत्यैव सिद्धेः। एवं 'लिङसिजावि'त्यतः सिज्ग्रहणानुवृत्त्यैव सिद्धे हनः सिजित्यत्र सिज्ग्रहणस्यापि ज्ञापकत्वमिति दिक्॥१७॥