कामाख्या

ननु 'भृशादिभ्यो भुव्यच्वो'रित्यस्य च्व्यन्तभिन्नेभ्यो भृशादिभ्य इत्यर्थेन 'क्व दिवा भृशा भवन्ती'त्यत्र च्व्यन्तभिन्न्त्वात् क्यङ् स्यादित्याशयेनाह नन्विति। अन्यसदृशेति। नञ् समभिव्याहृतमिव समभिव्याहृतं च पदं स्वसादृश्य स्वभन्नत्वोभयसम्बन्धेन स्वविशिष्टबोधकमित्यर्थः। अत्र च नञ्पदमिवपदं च तात्पर्यग्राहकम्। अत एव अब्राह्मणः चन्द्र इवेत्यादौ ब्राह्मणभिन्नो ब्राह्मणसदृशः क्षत्रियादिः। चन्द्रभिन्नश्चन्द्रसदृशो मुखादिश्च प्रतीयते न तु लोष्टादिः। तथाह्यर्थगतिरिति। हि = यतः लोके तादृशस्यैवार्थस्य शब्दशक्तिस्वभावाद्गतिः प्रतीतिरतोऽत्र ज्ञापकजिज्ञासा न कार्येति। लौकिकोदाहरणमाह नहीति। प्रकृते प्रयोजनमाह अतइति। नन्वेवमोषधेश्चविभक्तावप्रथमायाम् 'अकर्त्तरि च कारके संज्ञाया'मित्यत्र विभक्तावित्यादीनां वैयर्थ्यं स्यादत आह ओषधेरिति। यत्तु विभक्त्यादिग्रहणमेतत्परिभाषाया अनित्यत्वज्ञापकमिति। तन्मतं खण्डयति एतेनेति। वक्ष्यमाणहेतुना। ननु असूर्यं पश्यति मुखानीत्याद्यनित्यत्वफलं सम्भवतीत्यत आह भाष्यसम्मतेति। शब्दशक्तिस्वभावाल्लोके एतादृशस्थले सादृश्याप्रतीतिरेव प्रसिद्धेति भावः। ननु अनित्यत्वसिद्धार्थानुवाद एव विभक्त्यादिग्रहणादत आह अतएवेति। भाष्यानभिमतत्वादेव। सादृश्यम्। सदृशादिपदशक्यतावच्छेदको धर्मविशेषः। भेदाघटितमिति। तद्भिन्नत्वे सति तद्गतभूयो धर्मवत्वस्य सादृश्यत्वे सादृश्यकथनेनैव भेदलाभेऽन्येत्यस्य वैयर्थ्यापत्तेरिति तद्वादिमतं न युक्तम्॥७५॥